วันพืชมงคล: พระโคทาย เศรษฐกิจดี น้ำท่าดี

ในพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร รัชกาลที่ 10 ทรงเป็นประธานในพระราชพิธี ในวันอาทิตย์และวันจันทร์นี้ ซึ่งประกอบด้วย พระราชพิธีพืชมงคล อันเป็นพิธีสงฆ์ ในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม วันอาทิตย์ที่ 13 พฤษภาคม 2561 และที่มณฑลพิธีท้องสนามหลวง พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ วันจันทร์ที่ 14 พฤษภาคม 2561

โดยพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ เป็นพิธีการซึ่งจัดขึ้นเพื่อความเป็นสิริมงคล และส่งเสริมบำรุงขวัญเกษตรกร เพื่อให้เกิดความมั่นใจในการเพาะปลูก โดยกำหนดให้จัดขึ้นในเดือนหกของทุกปี ถือเป็นการเริ่มต้นฤดูกาลแห่งการทำนา

โดยในวันอาทิตย์ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จฯไปยังพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ทรงจุดธูปเทียนถวายนมัสการพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร และพระพุทธรูปสำคัญ พระราชาคณะถวายศีล จบแล้ว ทรงพระสุหร่ายถวายดอกไม้บูชาพระพุทธคันธารราษฎร์ ทรงอธิษฐานเพื่อความสมบูรณ์แห่งพืชผลของราชอาณาจักรไทย พระมหาราชครูพิธีศรีวิสุทธิคุณฯ ประธานพระครูพราหมณ์ อ่านประกาศพระราชพิธีพืชมงคล พระสงฆ์ 11 รูป เจริญพระพุทธมนต์ จบแล้ว ทรงหลั่งน้ำสังข์ ทรงเจิม พระราชทานพระธำมรงค์ กับพระแสงปฏัก สำหรับพระยาแรกนา แก่นายเลิศวิโรจน์ โกวัฒนะ ปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ทรงหลั่งน้ำสังข์ ทรงเจิม พระราชทานเทพีผู้ที่จะเข้าในการพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ

ในวันจันทร์ นายเลิศวิโรจน์ โกวัฒนะ ปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ทำหน้าที่พระยาแรกนา ยาตราพร้อมเทพีออกจากโรงพิธีพราหมณ์ มีราชบัณฑิต และพราหมณ์ นำผ่านพลับพลาหน้าพระที่นั่ง ถวายบังคม แล้วไปยังลานแรกนา เจ้าพนักงานจูงพระโคเทียมแอก พระยาแรกนาเจิมพระโคและคันไถ จับหางไถแล้วไปโดยทักษิณาวรรต 3 รอบ ไถแปร 3 รอบ พร้อมหว่านเมล็ดข้าว พนักงานประโคมฆ้องชัยเครื่องดุริยางค์ แล้วไถกลบอีก 3 รอบ เพื่อกลบเมล็ดพันธุ์ข้าวลงดิน เสร็จแล้วพนักงานปลดพระโคออกจากแอก พระยาแรกนาและเทพีกลับไปยังโรงพิธีพราหมณ์

โดยพราหมณ์เสี่ยงของกิน 7 สิ่ง ตั้งเลี้ยงพระโค ประกอบด้วย ข้าวเปลือก ข้าวโพด ถั่วเขียว งา เหล้า น้ำ และหญ้า โดย พระโคพอ และพระโคเพียง ได้กิน เหล้า น้ำ และหญ้า โหรหลวงถวายคำพยากรณ์ว่า พระโคกินน้ำหรือหญ้า น้ำท่าจะบริบูรณ์พอสมควร ธัญญาหาร ผลาหาร ภักษาหาร มังสาหาร จะอุดมสมบูรณ์ดี พระโคกินเหล้า การคมนาคมสะดวกขึ้น การค้าขายกับต่างประเทศดีขึ้น เศรษฐกิจรุ่งเรือง

ขณะที่ พระยาแรกนาตั้งสัตยาธิษฐานหยิบผ้านุ่งแต่งกาย ผ้าหกคืบ พยากรณ์ว่า น้ำจะน้อย นาในที่ลุ่มจะได้ผลบริบูรณ์ดี แต่นาในที่ดอนจะเสียหายบ้างได้ผลไม่เต็มที่

โดย พันธุ์ข้าวที่ใช้ในการประกอบพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ประกอบด้วย 7 สายพันธุ์ ได้แก่ ปทุมธานี 1, ขาวหอมมะลิ, สังข์หยดพัทลุง, กข 6, กข 43, กข 57 และ กข 71 รวมทั้งสิ้น 1,799 กิโลกรัม

วันพระราชพิธีพืชมงคล เชื่อว่ามีมาตั้งแต่สมัยที่ไทยมีสุโขทัยเป็นราชธานี จนถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ และ นับตั้งแต่ปี 2509 คณะรัฐมนตรีลงมติให้เป็นวันเกษตรกร ประจำปีด้วย เพื่อให้ผู้มีอาชีพทางการเกษตรระลึกถึงความสำคัญของการเกษตร และร่วมมือกันประกอบพระราชพิธีพืชมงคลเพื่อเป็นสิริมงคลแก่อาชีพเกษตรกร