กลุ่มชาติพันธุ์ดั้งเดิมต้องปรับเปลี่ยนสู่โลกสมัยใหม่

มานิ คือกลุ่มชาติพันธุ์ที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ภาคใต้ตอนล่างของประเทศไทยเรื่อยไปตลอดแนวคาบสมุทรมลายู มีวิถีชีวิตที่ผูกพันกับธรรมชาติ ตั้งแต่แรกเกิดจนเสียชีวิต แต่ด้วยเงื่อนไขของการเปลี่ยนแปลงของโลกสมัยใหม่ในปัจจุบัน ทำให้มานิกลายเป็นหนึ่งในกลุ่มชาติพันธุ์ที่ได้รับผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงอย่างเลี่ยงไม่ได้

ปัจจุบันประชากรมานิในประเทศไทยมีประมาณหนึ่งพันคน ส่วนใหญ่ได้รับสัญชาติไทยและมีบัตรประจำตัวประชาชนอย่างถูกต้องตามกฎหมาย คงเหลือบางส่วนที่ตกหล่นเนื่องการอาศัยอยู่ในพื้นที่ป่า ทำให้การเดินทางมาทำบัตรหรือระบบต่าง ๆ ของทางราชการถือเป็นเรื่องยากสำหรับพวกเขา ส่วนในพื้นที่บ้านคีรีวง อ.ทุ่งหว้า จ.สตูล ยังมีชาวมานิอาศัยอยู่เกือบ 100 คน

หนึ่งในความเปลี่ยนแปลงที่สำคัญมากที่สุด คือการเกิดขึ้นของรัฐสมัยใหม่ ที่นอกจากจะขีดเส้นแบ่งพรมแดนทางธรรมชาติออกจากกันแล้ว ยังส่งผลสืบเนื่องถึงสถานะความเป็นพลเมืองของพวกเขาที่ถูกแบ่งออกตามพื้นที่ที่เขาอาศัยอยู่ด้วยเช่นกัน

แต่เดิมมานิคือกลุ่มคนที่เก็บตัวเองอยู่ในป่า พวกเขาแทบไม่มีความจำเป็นใด ๆ ให้ต้องมีปฏิสัมพันธ์กับโลกภายนอก จนการถือกำเนิดขึ้นของความเป็นรัฐชาติที่ต้องการระบุตัวตนของประชากรเกิดขึ้น ส่งผลให้มานิที่อาศัยอยู่ตลอดแนวคาบสมุทรมลายูต้องกลายเป็นคนอื่นในหมู่พวกเดียวกัน

การเดินทางไปมาหาสู่และการอพยพเคลื่อนย้ายที่อยู่อาศัยตามแหล่งอาหารและฐานทรัพยากรในพื้นที่ต้องลดน้อยลง หรือถูกจำกัด ขณะที่ในบางพื้นที่วิถีชีวิตแบบเดิมได้หายไปตามเงื่อนไขทางสังคมและกฎหมายที่พวกเขาไม่ได้มีส่วนร่วม

แม้ว่าในปัจจุบันจะมีกลุ่มคนและองค์กรทั้งภาครัฐและเอกชนเข้ามาให้ความช่วยเหลือในการขอสัญชาติแล้วก็ตาม โดยอุปสรรคในการเข้าสู่กระบวนการพิสูจน์สัญชาติของมานิ คือการสื่อสาร ที่พวกเขาส่วนใหญ่ไม่สามารถสื่อสารภาษาไทย ซึ่งเป็นพื้นฐานในการเข้าถึงการบริการต่าง ๆ ของรัฐ

บ่อยครั้งที่พวกเขาถูกหลอกถูกเอาเปรียบจากผู้ไม่หวังดี ทำให้จนถึงทุกวันนี้ยังคงมีมานิบางกลุ่มเลือกที่จะสละสิทธิ์ในการขอสัญชาติไปโดยปริยาย

ขณะที่ในกลุ่มของมานิที่มีการปรับตัวและได้รับสัญชาติไทยเริ่มเข้าสู่ระบบการศึกษาขั้นพื้นฐาน และออกจากป่ามาประกอบอาชีพรับจ้างและค้าขายสินค้าที่ได้จากป่าเล็ก ๆ น้อย มีการสร้างบ้านอยู่แบบถาวรมากขึ้นจากเดิมที่อาศัย “ทับ” ที่มีลักษณะเป็นเพลิงพักชั่วคราวทำจากกิ่งไม้และใบไม้ที่หาได้ในพื้นที่

อย่างไรก็ตาม พื้นที่อาศัยของพวกเขาก็ยังคงอยู่บริเวณป่าหรือติดกับป่าด้วยเหตุผลด้านวัฒนธรรมและความเชื่อที่ส่งต่อกันมาจากบรรพบุรุษที่เป็นที่ยอมรับในหมู่นักวิชาการด้านมานุษยวิทยาว่า มานิคือหนึ่งในชาติพันธุ์ที่ยังคงความบริสุทธิ์ ทั้งในสายเลือดและรูปแบบของวิถีชีวิตประเพณีวัฒนธรรมที่สืบทอดมาจากบรรพบุรุษอย่างแข็งแรง